Ғаламтор бұзақыларының құрығына кез келген бала ілігуі мүмкін. Кейбір балалар мектепте тым қатыгездік танытады. Олар өздерінің қылығын ерсі деп санамайды да. Өкінішке қарай, өз замандастарының мазағына айналған балалар әр сыныпта кездеседі. Егер бұрын бұзақылардың әрекеті жеке басқа тиісу, келемеждеумен шектелсе, қазір жағдай әлдеқайда күрделене түсті. Кибербұзақылар өз құрбандарын тек желіде, компьютерде отырып аңдиды деу – қате түсінік. Керісінше, қазір жеткіншектер ұялы телефонның күшін асыра пайдаланады. «Құрбандарын» келемеждеп видеоға түсіру, оны желіге салу, өз араларында тарату белең алды. Әрі қазіргі телефонда қажеттінің бәрі бар, өзі шағын, жасыруға да ыңғайлы.
Өзге замандасынан қорлық көрген бала бұл туралы ешкімге тіс жарғысы келмейді. Тіпті тәрбиелі отбасынан шыққан баланың өзі әке-шешесіне қанша сенім артса да айтқысы келмейді. Ата-анам алдындағы «беделіме» нұқсан келеді, мені әлжуаз деп санайды деп намыс көреді. Әсіресе ересектеу бала өзгенің мазағына айналса, қиын. Ол болған жайды отбасынан жасырып қана қоймай, мінез-құлқына да өзгеріс кіріп, құрдастарымен араласудан қашқақтап, өзімен өзі тұйықтала түседі.
Сонымен, баланың интернет құрбаны болғанын қалай білеміз?
Мазасыздану. Өмірінде қандай да бір жайсыздық болса, ең сабырлы деген баланың өзі мазасызданып, берекесі кетеді. Оны ата-ана байқамауы мүмкін емес. Күйзелу, мектепке барғысы келмеу – баланың өмірінде бір жайсыздық болғанының басты белгісі;
Интернетке жоламай кету. Егер балаңызғаламторды, желіні белсенді пайдаланып жүріп, аяқ астынан жоламай кетсе, онда міндетті түрде себебін анықтаңыз. Әдетте балалар компьютердің алдында уақыт өткізгенді жақсы көреді. Олардың интернетке жоламай кетуі – сирек кездесетін құбылыс. Ал аяқ астынан, ешкім тыйым салмай-ақ, ғаламторды ашпай кетсе, онда бір гәптің болғаны деп ұғыныңыз.
Жаңа хабарлама келген кезде күйгелектену. Бала телефонына келіп жатқан хабарламалардың даусынан мазасызданып, өзін біртүрлі сезінсе, атаанасы оған бей-жай қарамау керек. Хабарламалар балаңыздың көңіл-күйін түсірсе, міндетті түрде оның телефонын тексеріңіз. Бұл әрекет этика ережелеріне қайшы келгеніне қарамастан, әрбір ата-ана баласына не болып жүргенін білуге міндетті.
6 ақпанда «Атлас» мамандықтары бойынша қазақстандық ғылыми зерттеу интернет-журналы «Болашақтың болашағы бар мамандықтары: ақылды шахталар және жаңа энергия» тақырыбында тікелей эфир өткізді, оған колледждің бітіруші топ студенттері қатысты. Отырыстың спикері әдіскер, мұнай-газ, энергетика және тау-кен металлургия өнеркәсібі атласының бастығы Олег Мецик, ал модератор - электронды журналистика, PR және маркетинг мамандығында оқитын студент Салтанат. Тікелей эфир болашақ мамандар үшін өте мазмұнды және пайдалы болды.
Бірінші курстың сынып жетекшілеріне арналған ұсыныстар:
Бірінші курстың екінші оқу семестрінде сынып жетекшісі колледж өмірінің әртүрлі аспектілеріне қанағаттану мәселесі бойынша топ студенттеріне сауалнама жүргізе алады.
Сіз қанағаттанасыз ба:
(Иә – онша емес – жоқ)
- оқу пәндерінің жиынтығымен және мазмұнымен?
- оқу процесін ұйымдастырумен?
- қысқы сессиядағы нәтижелеріңізбен?
- оқыту сапасымен?
- оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілумен?
Психологиялық тәжірибеде бейімделу кезеңінде қолдануға ұсынылатын көптеген практикалық әдістер бар. Олардың бірі-сенімділік пен агрессивтілік дәрежесі бойынша мінез-құлықты саралау кестесін қолдана отырып, мінез-құлықты бақылау әдісі:
Сенімсіз
мінез-құлық
Агрессивті
мінез-құлық
Сенімді
мінез-құлық
Белсенді тұлға ретінде
Белсенді тұлға ретінде
Белсенді тұлға ретінде
Өз мүдделерін кемсітеді.
Ол жан ауруы мен мазасыздықты сезінеді.
Басқалардың мүдделерін кемсітеді.
Өз сезімдерін басқалардың сезімдерін бұзу арқылы білдіреді.
Өзіне риза.
Өз сезімдерін білдіреді.
Қанағат сезімін сезінеді.
Өзінің ыңғайсыздығын және көңіл толмаушылығын сезеді. Өз мәселесін өзге біреудің шешуіне мүмкіндік береді. Алдына қойған мақсатқа қол жеткізбейді.
Басқалар үшін шешеді.
Ол басқалардың мүдделеріне нұқсан келтіріп, қалаған мақсатына жетеді.
