ЖАДЫНАМА

«ӨЗІҢІЗДІ ДӨРЕКІЛІКТЕН ЖӘНЕ ИНТЕРНЕТТЕГІ ҚОРЛАУДАН

ҚАЛАЙ ҚОРҒАУҒА БОЛАДЫ»

1. Киберкеңістікке өз теріс әрекеттеріңді тастауға асықпа. Агрессивті хабарламаларға жауап бермес бұрын ересектермен кеңесіңіз. Хабарламаларды жазу және жібермес бұрын, сіз тынышталып, ашулануды, ренішті, жеңуіңіз керек.

2. Өзіңіздің онлайн беделіңізді жасаңыз, анонимділікке сенбеңіз. Киберкеңістік анонимділіктің арқасында еркіндік пен еркіндікті сезінуге қосымша мүмкіндіктер бергенімен, белгілі бір лақап аттың артында кім тұрғанын білудің жолдары бар екенін білу керек. Егер виртуалды кеңістіктегі дұрыс емес әрекеттер нақты зиян келтірсе, барлық құпия айқын болады. Интернет қатысушылардың көпшілік әрекеттерінен тұратын және әрқайсысының онлайн-беделін анықтайтын оқиғаны − басқа қатысушылардың көз алдында жеке тұлғаның жинақталған бейнесін жазады. Бұл беделге нұқсан келтіру оңай, түзету қиын.

3. Шабуыл фактілерін растауды сақта. Егер сізді хабарлама, сурет, видео және т. б. қатты ренжітсе, сіз ата-анаңыздан кеңес сұрай аласыз немесе ересектермен кеңесу үшін бетті өзіңіз сақтай немесе басып шығара аласыз.

4. Кейбір теріс әрекеттерге мән берме. Бір реттік қорлау хабарламаларын елемеген дұрыс – көбінесе мұндай мінез-құлықтың салдарынан кибербуллинг бастапқы кезеңде тоқтайды. Интернеттегі пікірталастардың тәжірибелі қатысушылары ережені ұстанады: «Кемшіліктермен күресудің ең жақсы тәсілі – елемеу».

5. Егер сен кибербуллингтің куәгері болсаңыз, дұрыс мінез-құлық:

а) агрессорға қарсы тұру, оның әрекеттері теріс бағаланатынын түсіндіру, б) жәбірленушіні қолдау – жеке немесе қоғамдық виртуалды кеңістікте оған эмоционалды қолдау көрсету, в) ересектерге киберкеңістіктегі дұрыс емес мінез-құлық фактісі туралы хабарлау.

6. Агрессорларды блоктаңыз. Жедел хабар алмасу бағдарламаларында белгілі бір мекенжайлардан хабарламаларды бұғаттау мүмкіндігі бар. Қарым - қатынастағы үзіліс агрессорды қудалауды жалғастыруға деген ұмтылысын жиі тоқтатады.

7. Егер сізге белгісіз жіберушінің хаттарында жүйелі түрде қауіптер болса, агрессивті хабарларды елемеңіз. Бұл жағдайда сіз осы хабарламаларды көшіріп, құқық қорғау органдарына хабарласуыңыз керек. Егер қорлайтын ақпарат сайтта орналастырылған болса, оны жою үшін әкімшіге сұрау салу керек.

8. Виртуалды кеңістіктегі және нақты өмірдегі қатыгездіктің басқа көріністері сияқты кибербуллингті толығымен жою мүмкін емес. Сондықтан ересектерді (ата-аналарды) өз проблемаларың туралы хабардар ету керек.

ЖАДЫНАМА

Егер сіз буллинг (қорлау) құрбаны болсаңыз, өз-өзіңізді қалай ұстау керек?

Егер сіз қорлаудың құрбаны болсаңыз және сыныптастарыңыздан агрессия мен теріс пиғылды сезінсеңіз, онда бұл жағдайда не істеу керек?

Өкінішке орай, қорқытуға қатысты әмбебап кеңестер мен "дәрі-дәрмектер" жоқ. Мұнда бәрі өте жеке және көптеген факторларға байланысты – агрессорлардың себептері, жәбірленушінің жеке басы, айналасындағы жағдайлар.

Тәжірибе көрсеткендей, жәбірленушінің қандай да бір жолмен "қателіктерін" жақсартуға және өзгертуге тырысуы аз нәрсеге әкеледі, өйткені әрдайым дерлік агрессордың көңіл көтеруге және өзін-өзі растауға деген ықыласынан басталады. Жәбірленушідегі өзгерістер әрдайым агрессорға әсер етпейді. Сондай-ақ, қорлауға ұшыраған адам бас тартады немесе жағдайды елемеуге тырысады, бұл тек өз жағдайын нашарлатып, қылмыскерлерге "ауыр және қатты ұрып-соғуға" себеп береді.

Сонымен, топта күнделікті қорлауға ұшыраған адам қалай болуы керек? Өмірді біршама жеңілдететін бірнеше кеңестер бар:

•          Ренжіткендермен сөйлесу. Сені ренжіткендермен байланысқа шығып көр. Егер қорлау қандай да бір жанжалдан басталса, онда түсінбеушілік туындауы мүмкін. Кейде әңгіме кейбір мәселелерді шешуге және агрессияны тоқтатуға көмектеседі.
•          Жарақаттар туралы білу керек! Егер сізді үнемі ұрып-соғатын болса (немесе қандай да бір түрде физикалық / жыныстық жағынан қорлайтын болса) және денеде көгеру, зақым және т. б. болса – бұл туралы үндемей отырмау керек! Егер мүмкін болса, барлық іздер ресми түрде тіркелуі үшін колледждің медициналық пунктіне, ауруханаға немесе жарақат пунктіне жүгінген жөн.
•          Айтыңыз! Сіз сенетін ересектермен сөйлесіңіз. Бұл ата-ана, мұғалім немесе психолог болуы мүмкін, ол колледжден тыс достар немесе туыстар болуы мүмкін. Қоңырау шалуға болатын арнайы қызметтер бар. Ересектер жағдайды өзгертуге көмектеседі. Қандай да бір себептерге байланысты қорлау туралы айтқан адам мәселенің алдын алу үшін ешқандай әрекет жасамайды. Бұл жағдайда басқа біреумен сөйлескен жөн. Ең бастысы, бәрі тыныш болмау керек. Бұл туралы үнсіз болмаңыз!
•          Психолог – сіздің досыңыз. Колледж психологына барудан қорықпаңыз. Бұл туралы ұят немесе күлкілі ештеңе жоқ. Мүмкін психолог мінез-құлық жолын құруға, мәселені шешуге және сізді тыңдауға көмектеседі. Кейде бейтаныс адамға жанға не мазалайтыны туралы айту оңайырақ болады. Психологты өзіңе жау санама, керісінше оны өзіңнің досың әрі саған көмектесуші ретінде қабылда. Психологтар жиі осындай жағдайлармен күресуге көмектескісі келеді: бізге мүмкіндік беріңіз.

Колледждегі қорлаудың апатты салдары болуы мүмкін екенін есте ұстаған жөн және сіз оны болдырмауға бар күш-жігеріңізбен тырысуыңыз керек. Бұл жәбірленушінің өз-өзіне қол жұмсауы да, құқық бұзушылардың кек алуы – оқу орындарында ату және т. б. болуы мүмкін.

Статистикаға сәйкес, мектеп жылдарында қорлаудың құрбаны болған адамдардың шамамен 45% - ы ересек өмірде депрессияға бейім. Оларда әртүрлі психикалық бұзылулар болуы мүмкін. Бұған жол бермеу үшін бос болмау және бәрін өз бетімен жібермеу керек және барлығы бірлесіп мәселені шешу керек.

Павлодар машина жасау колледжінің студенттері арасында

«Интернет кеңістігіндегі рухани қауіпсіздік» тақырыбында

семинар – тренинг

2021 жылғы 7 сәуірде жалған діни ұйымдарды тану бойынша білім алушыларды ағарту және алдын алу мақсатында және Павлодар облысы дін істері басқармасының талдау және өзара қарым-қатынастар орталығының ақпараттық – түсіндіру жұмысы жөніндегі қызметкерлер А.Р. Абитов мен А.Ж. Сабық Павлодар машина жасау колледжінің 1-курс студенттеріне «Интернет кеңістігіндегі рухани қауіпсіздік» тақырыбында семинар – тренинг өткізді.

Дәріскерлер тарту тактикасы мен әдістемесі туралы, соның ішінде интернет-ресурстар арқылы және 62-01-01 сенім телефонының жұмысы туралы айтып берді.

Осы тақырып аясында «Интернеттегі қауіпсіздік» атты бейнеролик көрсетіліп, тренинг өткізілді, онда балалар белсенді қатысты. 

Педагог-психолог:   Сарсекеева Ш.К.