Адам өз дамуында бірнеше кезеңдерден өтеді. Енді жасөспірім жастағы немесе ерте жастық шақтағы (15-18 жастағы) балалар туралы айтайық. Бұл жастың максимализм екендігін айтып кеткен жөн. Бұл жаста ата-аналар мен педагогтардың беделі әлсізденіп, керісінше құрбы-құрдастарының беделі арта түседі. Диагностика нәтижесінде біздің колледждегі оқушылардың өзін-өзі бағалау деңгейіне тоқталатын болсақ, сынақтан өткен 70 жасөспірімнің 32-сі өзін-өзі бағалаудың жоғары деңгейін көрсетсе, тек бір оқушыда ғана өзін-өзі бағалау деңгейі төмен. Өзін-өзі бағалаудың күрт артуында құрбы-құрдастарының нәтижелерге мән бермей бағалауы тұр. Бір уақытта жан жарасы мен зиянды әсер етулер артады. Осыған байланысты ол өзін қоршаған үлкендерге сенуден қалады және мінезі өзін-өзі дұрыс бағалауды қалыптастыра алмау, өзгедерді дұрыс бағалай алмау салдарынан нормадан ауытқуы мүмкін. Мұндай жасөспірімге қоршаған ортаның оны түсінбейтіндей болып көрінуі мүмкін, атап айтқанда оқытушылар себебсізден кінәрат артуы және оған дұрыс қарамауы, оның мүмкіндіктерін бағалай алмауы. Сондықтан ол сабақта жанжалдар шығарып, өз ортасында әр түрлі пікірлер айтып жағдайды ушықтырады. Ол өзінің құрбы-құрдастарының, топтастарының арасында беделді жаулап алуға ұмтылады. Сонымен қатар осы жаста жасөспірімдердің қоршаған ортаға қарағанда өзіне қоятын талаптардың төмен екендігін айту керек. Оларға өздерін байқамайтындай, түсінбейтіндей, оларға жақсы қарамайтындай болып көрінеді. Егер де шынайылық оның күтуіне сәйкес келмесе жасөспірімнің көңіл-күйі болмай, оған өмір мәнсіз болып көрінеді. Сонымен қатар ол себебсізден-себепсіз үлкендерді кінәлайды. 

            Бірінші кезекте сіздің балаңызға оған сенетініңізді және үлкен адамша қарайтыныңызды түсіндіруіңіз қажет.

Онымен теңдей, үлкен адамша сөйлесуге тырысыңыз, оған деген сеніміңіздің мол екендігін көрсетіңіз, сонымен қатар колледждегі осы мамандық бойынша оқудың оның болашағана жол ашатындығын, өмірде өз орнын табуға мүмкіндік беретіндігін, болашақта жақса табыс табатындығын түсіндіріңіз.

Оның басқа студенттермен қарым-қатынас жасауына бөгет жасамаңыз, пайдалы ақпарат алмасу ешкімге ешқашан кедергі тигізбейді. Сонымен қатар көптеген жоғары курстағылар өздерінің болашақтары туралы әлден ойлануда және олардың ұстанымдары сіздің балаңызға оң әсер етуі мүмкін.

Міндетті түрде кедергілерден өтуге көмектесіңіз. Балалардың кез келген оң бастамаларын сөзбен және іспен қолдап отырыңыз. Ең бастысы өз балаларыңызды қандай болса да, солай қабылдауға үйреніңіз. Адамды қандай болса да сондай күйде қабылдау – бұл қазіргі әлемде жеткіліксіз болып табылатын толеранттылық қарым-қатынас сапасы.

Ата-анаңа көмектес. Олар жұмыста да, үйде де шаршайды. Оларды қуантуға тырыс. Бұл байланыс орнатуға көмектеседі.

Ата-анаңа мән-жайды дұрыс түсіндіруге тырыс – бұл айғайға, есікті қатты жабуға қарағанда, үздік нәтижеге қол жеткізуге жағдай жасайды.

 Ата-анаңнан өздерінің жас кездері туралы, олардың ата-аналарымен арасындағы жанжалдар туралы айтып беруін сұра. Бұл сендердің араларыңдағы түсіністіктің тереңдеуіне әкеледі.

 Егер ата-анаң сені әлі күнге дейін кішкентай бала ретінде қабылдаған жағдайда, сыпай түрде өзіңнің есейгеніңді әрі өз өміріңе қатысты мәселелерді олармен бірге шешетіндігіңді ескертіп айт.

 Ата-анаңа өзіңнің олардың кеңесіне және көмегіне мұқтаж екендігіңді білдір. Бұл үйде жағымды жағдайдың орнауына көмектеседі.

Ата-аналарыңмен үнемі әңгімелесіп, өз өміріңде болып жатқан жаңалықтармен бөліс.

 Ата-анаңды алдамауға тырыс. Құпияңның түбінде сыры ашылады.

Ата-ананың да қателіктер жасауы мүмкін екендігін есте сақта. Кішіпейілділік таныт.

Ата-ананың шектеу қоюы көбінеше дұрыс шешім болып табылады. Егер де саған барлығына рұқсат беретін болса, оның соңы немен аяқталатынын ойлан!

 Егер де жанжал туындаған жағдайда өзіңді соған кінәлі деп сезінсең, барлық күш-қуатыңды жинап бірінші қадам жасауға тырыс. Ізеттілік танынқаннан сенің ештеңең кетпейді.

 Ата-анаңмен жеке өз өміріңнің сызығын орнатуға тырыс, бірақ олардан оны қатал талап етпе. Тек қана оны жай ғана өтініп сұра.

 Үйдегі жұмыс өзіңнің жеке өміріңе дайындықтың үздік көрінісі болып табылады. Оған түсіністікпен қарауға тырыс.

Белгілі бір уақытта үйге оралу – бұл өзіңді жағымсыз жағдайлардан сақтауға, басқаша айтқанда өз қауіпсіздігіңді қамтамасыз етуге жағдай жасайтын тәсіл болып табылады.

 Егер де кешігіп жатсаң міндетті түрде ата-анаңмен телефонмен хабарлас, өйткені олар да қобалжу үстінде болады! Оларды сен үшін жиі алаңдамауға жағдай жаса.