|
|
| | РУС |
|
|
Қараша айында колледж оқушыларына психологиялық-педагогикалық қолдау көрсету, олардың өмірлік кеңістіктерін жаңа қосымша ойлармен, сезімдік бояулармен кеңейту мақсатында мәдени маңызы бар «Жағымды көңіл-күй апталығы» өткізілді.
Колледжде нақыл сөздер ілініп, холл мен қабаттарда акция мен іс-шаралар туралы ақпараттар ілінді, педагогтарға, ата-аналар мен оқушыларға арналған стендтар дайындалды. Ақпарат күнделікті ауыстырылып отырды.
Жұмыстың бір түрі: «Көңіл-күй кемпірқосағы», «колледждің психологиялық портреті», «Тілек шарбағы» атты психологиялық акция мен туған күн иелерін құттықтау, көңілді үзіліс болды. Акцияның маңызды ерекшелігі оның жүктеп қоюшылық еместігі мен әдеттен өзгешелігінде. Акция колледжде белгілі бір көңіл-күйді және басым әсерлі күйді қалыптастырды: колледж бір тұтастыққа айналып, ондағы адамдар – жақын әрі қызықты сұхбаттасушыға айналды.
Педагог-психолог Хаирова Ляйля Ашоковна 1995 жылы Новосибирск мемлекеттік педагогикалық университетін (орыс тілі мен әдебиеті факультеті), 2012 жылы Павлодар мемлекеттік педагогикалық институтын (педагогика және психология) аяқтады. Өтінішпен келу : 208 каб. Жұмыс уақыты : 8.30-17.30 Оқушылардың ата-аналарымен жұмыс : сәрсенбі, бейсенбі. Оқушылармен жеке кеңесу: сейсенбі. Биылғы жылы төмендегі тақырыптар бойынша семинарларға қатысты: «Жеткіншек-жасөспірім жастағы тұлғалардың ауытқушылық мінез-құлықтары: феноменология және персонология». «Тәжірибелік психология мектебі: жасөспірім жастағы тұлғалардың арасында ауытқушылық мінез-құлықтарын алдын алу бойынша әлеуметтік-психологиялық тренинг». «Тәжірибелік психология мектебі: Балинттік топтардағы өз-өзіне қол жұмсаушылықтың алдын алу және іс-тәжірибе».
Педагог-психолог кабинетінде апта сайын топтық тренингтер, кеңестер, әңгіме, оқушылармен, ата-аналармен және мұғалімдермен жеке дара жұмыстар атқарылады. Сонымен қатар мұғалімдермен бірге тренингтік жұмыстар атқарылады.
Армандау технологиясы: алдыңа қойған мақсатқа қалай қол жеткізуге болады Табыс – бақытты өмір сүрудің кілті. Неліктен кейбір адамдардың жолы болғыш, ал басқалары сәтсіздікке ұшырайды? Қалайша бір адамдар мүмкін емес нәрсеге қол жеткізеді, ал кейбіреуі қарапайым дүниелерді жасай алмайды? Бұл сұрақты өз өзіне көптеген – мамандар да, қарапайым адамдар да қояды әрі оның әр қайсысы өзінің табысқа жету жолдарын құрады. Мың қадамға бастар жол «Мың қадамға жол бастау бірінші қадамнан басталады» деген қытай мақалы бар. Қандай болмасын ірі жобалар, кез келген маңызды мақсат – бұл ұзақ жол және оны әрқашан жекелеген қадамдарға бөлуге болады. Бұл қадамдардың әр қайсысы – кішкентай мақсат әрі оны қалыптастырып, жазып, бейнесін салу қажет. Бір күнде үй тұрғызып немесе роман жазу мүмкін емес. Бірақ оған өзіңнің аз ғана үлесіңді қосуды бүгіннен бастауың керек. Сонымен қатар көлік жүргізушісіне қараңғы уақытта машина шамының жарығы, бірнеше метр жол ғана көрінеді, алайда оған алға жүруіне осының өзі жеткілікті. Бұл туралы орыс мақалдарында да айтылады, атап айтқанда «Жолдың алыс-жақындығы жоқ», «Қорыққанға қос көрінер», «Көз қорқақ – қол батыр»... Алғашқыда ойдан туған мақсат ұшан-теңіз болып көрінуі мүмкін. Бірақ нақтылы шаралар қолдана бастағанда бәрі де түсінікті болады, үлкен жоба – бұл жеке-жеке бөлшектерден тұратын мозайка. Мұнда әрбір бөлшекті жеке-жеке алып, бір-біріне қосып дұрыс бейне жасау қажет. Өз бейнесін жасай білген сізден басқа яғни – бейненің туындыгерінен басқа кім оны жақсы жасауы мүмкін?
Су түбіндегі тас Бәрінен бұрын жағымсыз тәжірибе мақсатқа қол жеткізуге бөгет жасайды. Бір рет сәтсіздікке ұшырау, кемсітушілік сөздерді есту біржола көңілді қалдыруы мүмкін. Өйткені көз алдыңнан үнемі - сол бір кемсіткен сәттерің кетпеуі мүмкін. Ауыр еске алушылық – бұл бірінші кезекте қолға алған істе жеңе білетін жауың болмақ. Өткенді еске алып қайғырғанша, оған талдау жасау керек. Ия өзіңнің сәтсіздіктеріңді қайтадан еске алып, неден қате жібергендігіңді анықтауға тура келеді. Жаңа сынақты бәрі дұрыс болатындай етіп жоспарлаған жөн. Тағы да бір көзге көрінбейтін жау – бұл қорқыныш. Сәтсіздік қорқынышы сәтсіздіктен бұрын пайда болады, ол адамды жансыздандырып, бәрінен бұрын қорыққанымдай болатын болды деген түсінікті санаға сіңдіреді. Сол себепті кез келген сәтсіздікке алдын ала әзілмен қарау керек, өйткені қателіктердің кетуі сөзсіз болатын құбылыс. Кез келген миллионер өз мақсатына қол жеткізу үшін қаншама қателіктер жасағандығын мойындайды. Ал сәтсіздік тілеушілер өзгелердің қателіктеріне қуанатын болса, онда олардың да өмірінде бәрі жақсы бола бермеуі мүмкін.
Тағы да жымысқы басқа қорқыныш – табыс қорқынышы. Табысты адамға қызғана қарап, таныстары одан сырт айналып кетуі мүмкін, оқытушыларға және басшыларға жылдам көтерілу ұнамауы мүмкін. Барлық қоршаған адамдар бұрынғы сәтсіздікке ұшырағанға басқа көзбен қарайды. Кеше ғана өз адамымыз деп қабылдаған олар ертеңіне оны бөтен деп есептеуі мүмкін. Бұл дегеніміз нағыз достыққа жатады ма? әрине жоқ, нағыз достар қандай да болмасын өзгерістерге қарамастан оның жанында қалады.
Өзіңді тексер Біздің көпшілігімізге жақын адамдардың, достардың, әріптестерінің қолдауы жеткілікті. Адам үндемей ғана өзінің арманын құпия сақтаған жағдайда, оның өзіне ол қолайсыз, күлкілі, тіпті ақымақтық болып көрінуі мүмкін. Бірақ кез келген уақытта оған: мүмкін басқалардың да менің арманыма ұқсайтын арманы бар шығар деген ой келеді. Онда біз өз мақсатымызға қалай қол жеткіземіз деп бірге ойлануымызға болады. Соңында барлық адамдар – табысты адамдар бір нәрсені бірдей қалағысы келмейді. Тек қана табысты адамдар осыны мойындаудан қорықпайды.
Жақсылық үшін Кімнің жеңілуге құқысы жоқ? Өз Отанын қорғайтын солдат па, пациенттің өмірін сақтап қалушы дәрігер ме, ондаған жұмыс орнына жауап беретін басшы ма. Ия бұлар табысты адамдар, алайда мұның бәрі табыстың арқасында ғана ма? бастысы сенің жасап жатқаныңның біреуге қажет екенін ойлау қажет, сонда ғана сен қанаттанасың.
Жиырма бесінші ақпанда психолог Л.А. Хаировамен «Есірткі – өмірдің соңы» атты сынып сағаты өткізілді. Оқушылар «Есірткілер туралы біздің шындығымыз» және «Жертөлелер» бейнероликтерін көріп оны талқылады. Студенттер топтармен жұмыс істеп, «Есірткі – аңыз бен шындық» пікірталасына белсенді түрде қатысы. Шара соңында оқушылар нақылдарды талқылады.
19.03.2014 ж. психолог Л.А. Хаировамен 2-ші курс оқушыларына «Табыстың құпиялары» тақырыбында сынып сағаты өткізілді. «Мен балалық шақтанмын», «Табыс формуласы» жаттығулары өткізілді. Оқушылар топтармен жұмыс істеп, табыс түсінігінің негізін құрастырды, кестеге табысты адамды және оның табысқа жету әрекеттерін жазды.
2014ж. жиырма жетінші ақпанда Л.А. Хаировамен 3-ші курстың оқушыларына арналған «Адам өміріндегі ерік-жігер мінез-құлқының сапалық рөлі» психологиялық сынып сағаты өткізілді. Психологпен «Белгілі сылтаулар» жаттығуларын өткізілді. Оқушылар Николай Заболоцкийдің «Не позволяй душе лениться» өлеңін жатқа оқып, сұрақтарға жауап берді. Психолог тестілеу жүргізіп, оқушылар өздерінің ерік-жігерінің даму деңгейін бағалады.
2014ж. төртінші ақпанында психолог Л.А. Хаирова 2-ші курс студенттеріне «Нақтылы және виртуалды өмір» атты сынып сағатын өткізді. Оқушылар сынып сағатының бойына белсенді жұмыс істеп, сұрақтарға жауап берді, карточкалармен жұмыс істеді әрі қызықты хабарлар дайындады. ЛП 12-9-1 тобының студенттері Маканова Дидар мен Исатаева Саида «Компьютердің адамға әсері» және «Компьютер жау ма? әлде көмекші ме?» атты таныстырулар дайындады. Психолог интернеттік желіде өз уақыттарының көбін өткізетін оқушыларға кеңестер берді.
Жасөспірімдердің ширығуы: себептері
Ширығу көбінде үлкендердің мәселесі болып табылады, бірақ жасөспірімдік жаста да көптеген себептер психологиялық күйге әсер етуі мүмкін. Оқу, спорт және достық қарым-қатынастар – мұның барлығы да жасөспірімнің ширығу себептерін туғызуы мүмкін. Жасөспірімдердің ширығуы — үлкендердікі сияқты қалыпты құбылыс. Сонымен қатар ол үлкендердікі сияқты із-түзсіз кетіп, немесе күйгелектікке, күйзеліске, өз-өзіне қол жұмсау жағдайларына дейін әкелуі мүмкін. Үлкендер жасөспірімдердің ширығуына қандай жағдайлар әсер ететіндігін біле отырып, уақытында көмекке келе алады және өзінің қолдауы мен мәселені шешу жодарын ұсынуға көмек қолын созады.
Жасөспірімдердің академиялық ширығуы – кең таралған ширығулардың бірі болып табылады. Ол оқушылардың, ата-аналардың және тіпті өзінің жеке жоғары күтулерінен пайда болатын қысымдардан болады. Баладан белгілі бір мінез-құлықты, жоғары бағаларды, спорттағы табысты немесе қандайда бір мектептен, колледжден тыс бірлестіктердегі көшбасшылықты, әр түрлі мәртебелі іс-шараларға қатысуды күтеді. Көбінесе жасөспірімнің жүктемеге шамасы келмейді, демалысқа уақыт таба алмайды және олардың психологиялық жүктемелеріне шаршау мен ұйқысы қанбау себептерінен дене ширығуы қосылады. Жасөспірімдердің өзіндік бәсекеге қабілетсіздігінен қорқу себептерінен пайда болған ширығуы оның жағымсыз әрекеттермен айналысуына немесе есірткімен өзін-өзі сынауды бастауына әсер етуі мүмкін. Жасөспірімдердің ширығуы: өзін өзі таныстыру.
Жасөспірімдік кезең – бала денесінің ерекше өзгеріске ұшырайтын уақыты. Жыныстық жетілу гормоналдық өзгерістерге әкеледі. Осы жағдайда аз ғана идеалды бейнеге сәйкес келмеу, өз-өзінің ыңғайсыздық мәселелері, икемсіздік, қандайда бір мәртебеліліктің болмауы – қайғылы, жасөспірімдерді ширығуға итермелейді. Құрдастары жағынан қысым көру. Жасөспірімдік кезең — көптеген балалардың алкагольдің, есірткінің дәмін тартып көретін, жыныстық қатынасты бастарынан өткізетін уақыты. Отбасылық ережемен жүріп-тұратын тинейджер, құрдастарының жағынан оның «қатал емес», «ботаник» және т.б. қысымшылықты басынан өткізуі мүмкін. Жасөспірімдердің бір немесе бірнеше рет ширығуы және өзінің жағымсыз іс әрекеттерін жақын адамдарынан жасыруы, психологиялық олқылықтар мен өз-өзіне қол жұмсау әрекеттерінің басты себебі болуы мүмкін. Отбасылық қарым-қатынас. Өсіп келе жатқан бала өзін тек қана құрдастарының арасында ғана емес, сонымен қатар отбасында өзінің тәуелсіздік шекараларын барлап көреді. Оның мінез-құлқы ата-аналарыныңөз балаларын бақылаудан, оларды қауіпсіз аймақта ұстап тұруға ұмтылуына байланысты жиі түсінбеушілікті тудырады. Жасөспірімдердің ширығуы жиі ата-аналардың оларды түсінбеушілігінен әрі есейіп кетсе де бала ретінде қабылдауынан пайда болады. Романтикалық және достық қарым-қатынас. Ер бала немесе қыз бала жасөспірім кезеңінде алғашқы романтикалық әуестенушілікке тап болады. Алғашқы ұрыстар мен қызғаныштар, бәсекелестік, алғашқы айырылысулар – мұның барлығы да жасөспірімнің ширығу себептерінің бірі болады. Осы уақытта тинейджер өзінің құрдастарымен жаңа қарым-қатынастар құрады, балалық достық жаңа түрге көшуіне байланысты жан-жалдар пайда болуы мүмкін, алайда жасөспірім мұндай жағдайларды бірден жөнге келтіруді үйрене алмауы мүмкін. Жасөспірімдердің ширығуының басқа да көздері. Жасөспірімдердің ширығуына басқа да жағдайлар, атап айтқанда: басқа ауданға,қалаға, елге көшу, басқа мектепке, колледжге ауысуы; Өте тез немесе тым баяу жыныстық жетілуі; Отбасындағы жағдайлар, оның ішінде ата-аналардың араздығы, алкаголь және үйдегі зорлық; Ақшалай қиындықтар; Жоғары дене және интеллектуалдық жүктемелер себеп боуы мүмкін.
Ал сіздер өздеріңізді оқуға күштеу керек екенін білесіңдер ме? Қызықты студенттік өмір, кешкі қыдырулар, түнгі клубтар, «керексіз» пәндерді оқуға ешқадай да қалауыңыз жоқ. «Ертең емтихан, ал оқуға шамаңыз жоқ. Озіңді күштеп оқыта алмайсың». Сіз осыны жиі ойлайсыз ба? Білім ге деген қиын жолды өтуге сізге не көмсектесе алады? Өзіңзді қалай күштеп оқытуға болады? Сіз таң қалуыңыз мүмкін – психологтардың пікірінше өзіңді күштеп оқыту мүмкін емес. Бірақта бұған қарамастан оқытуға ынталандыру әбден мүмкін екендігін айтады. Қалай және немен, талқылап көрейік№ Оқытылатын пәндердің көбі студенттерге керек емес, қажет емес сиақты кеөрінгені соншалықты, олар қандай да бір кішкентай болмасын қалауды жояды. Бірақ бұл жердежақсы жағы – ол оқытылатын пәндердің сан алуандылығы сондай, мамандық иесі болғаннан кейін қай аймақта болмасын жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Бұл сіздің оқуға деген бірінші қозғаушы күшіңіз болсын. Психологтар кеңесі: ынталандыру.
Оқуға деген қызығушылық оқу не үшін керек екенін түсінбеген жағдайда тез жоғалады. Әрине оқыған адамның болашағы зор, тағы сондай ойлар біздің санамызда қалыптасқан. Бірақта бұл өте жалпылама болып келеді. Нақты нәрсеге көзімізді жеткізейік. Ең бірінші сізге оқу және оқу орны нақты не бере алады. Жұмысқа қабылдау туралы хабарландыруларды қарастырыңыз – қандай мамандық иелері қажет, олардың жалақысы қандай. Ал мамандығы жоқ жоқ жұмыскерлер қалай жұмыс орнын табаы. Сіздің таңдап алған мамандығыңызға қалай жұмысқа орналасады, оларға қандай жалақы төленеді, олар өз мамандығымен қанағат па, мамандығы бойынша биік лауазымдарға көтерілу мүмкіндігі қандай, осы бағытта дамуыңыз ұшін алып жатқан біліміңіз қаншалықты маңызды екенін біліп алыңыз. Осы жерде барлық түсініксіздіктер артта қалу керек, олай болмаса әрі қарай қарастыру жөн. Психологтар кеңесі: оқуға жағдай жасау. Өзіңізге оқуға деген жағдай жасаңыз. Оқу үшін жағымды орта болу керек. Бірақта барлық оқулықтар сізбен бірге төсекте немесе креслода жайғасу деген сөз емес. Бұндай жағдай оқуға емес тез ұйқтап кетуге жағдайдың болуы. Білім алу үшін жеке бөлме, стол болу керек. Столда керексіз нәрселердің барлығын алып тастаңыз (компьютер, телефон). Кофеге де орын болмауц керек (басқа жерде тамақтанған жөн). Барлық кедергі жасайтын жағадйлар болмауы керек. Егер электро плитаны өшіруге ұмытып кеткен сиақты болсаңыз, барып тексеріп келіңіз. Сіздің санаңыз толығымен білімге бағытталу керек. Егер сізді бір проблема толғандыратын болса, шешімін тауып қана оқуға кірісіңіз. Оқуға бірнеше уақыт бөлгеніңіз жөн, осы уақыт аралығында сізге ештеңе, ешкім кедергі жасамауын өтініңіз. Туысқандарыңызға, достарыңызға осы уақыт аралығында сізді мазамалауыңызды сұраңыз. Психологтар кеңесі: мадақтау. Өзіңізге әрбір оқылған пән үшін мадақтау тәсілін тауып алыңыз.
Біз оң өзгеріске және қуанышқа икемделеміз! Біздің әрқайсымыздың өмірімізде адамдар: «Сенің қуаныштан жүзің шарқырап тұр» деп айтқан сәттер болған шығар. Кейбіреулер үшін баланың дүниеге келуі «жағады», кейбіреулеріне алғашқы махаббат. Өміріміздің осындай «жарқыраған» сәттерін есімізге алғанды жақсы көреміз. Алайда еске түсіру фотосуреттер сиақты уақыт өте келе өңін кетіреді. Иә біз уақиғаны көреміз, оның әрбір сәтін еске түсіре аламыз, бірақ еске түсіру көбінесе жанымызды «жаға алмайды», жай жылытады. Барлық бастауларда сәттілік тілейміз!
|
 |
