ЖАДНАМА

СТРЕССТІ БАСҚАРУ ӘДІСТЕРІ МНЕ ТӘСІЛДЕРІ

Мүмкін қиын жағдайға байланысты, Сіз стресстен туындаған физикалық белгілерге тап болуыңыз мүмкін. Мысалға: шаршау, бас ауру, асқазан бұзылысы, бұлшықет кернеуі, тәбеттің жоғалуы (немесе, керісінше стрессті асыра пайдаланып тамақтану).

Немесе Сіз өзіңіздегі тітіркену, ашу,  жүйке және энергияның жетіспеушілігі сияқты психологиялық белгілерді байқайсыз ба?

Бақымызға орай, таңқаларлықтай тез жұмыс істейтін стрессті жеңідің қарапайым тәсілдері бар. Оларды қиын жағдайда тыныштық орнату үшін пайдалаңыз.

1.                   Балаларыңызды сөзбен сөйлесуге және олармен жұмыс кезінде түсінікпен қарауға шақырыңыз. Бұл дегеніміз кеңейтілген жауапты көздейтін ашық сұрақтар, мәселелерді әсірелемеу немесе олардан қашқақтамау, сіздің эмоцияларыңыз баланың сезімдеріне сәйкес келуі және әңгімелесу барысында жағымды жаққа, мәселені түсіну жағына қарай өзгеріп отыруы тиіс. Балалардың нені білетінін және қалай қабылдайтынын біліп алыңыз.
2.                   Әдетте балалар өздерінің сезімдерін түсіну мен қолдану ортасында білдірген жағдайда жеңілдейді. Әрбір баланың өз эмоциялары мен қиындықтарын білдіруінің өзіндік тәсілі болады. Көбінесе балалар сезімдерін ойын,  сурет салу арқылы білдіреді, балаларға ашу, қорқыныш немесе қайғыру секілді үрейлі сезімдерді білдірудің ашық тәсілдерін табуға көмектесіңіз.
3.                   Балаға жайлы жағдай туғызу. Дағдарыс кезінде реакцияларыңызға міндетті түрде бақылау жасау қажет, балалар ересектердің эмоциялары мен эмоциялық көріністерін өте жіті бақылайды. Ересектер балалармен шынайы жанға жайлы байланыстарды орнатып, оларды қалай жақсы көретінін, бағалайтынын, мақтан тұтатынын үнемі айтып отыру керек. Олардың қауіпсіздікте екенін әрдайым көрсетіп отыру қажет.
4.                   Мүмкін болса, өмірдің үйреншікті қалпын сақтаңыз және/немесе жаңа жағдайда жаңа өмір салтын құруға көмектесіңіз. Үйреншікті өмір сүру салты негізгі өмірлік физиологиялық қажеттіліктер бойынша ұстануы тиіс: ұйқы, тамақтану және т.б. Өмір ағымындағы өзгерістер туралы, өзін қалай қауіпсіз ұстау керектігі жөнінде қарапайым түрде түсіндірілуі тиіс, балалардың көзінше орын алып жатқан жағдайлар туралы жалған сөздер мен қауесеттерден аулақ болыңыз. Дегенмен, сіз баяндайтын ақпарат шынайы болуы тиіс, баланың жасына сәйкес келетін тілде сөйлеңіз, олардың әрекетін бақылаңыз, олардың неге мазасызданатынына көңіл бөліңіз. Егер сіз оларадың сұрақтарына жауап бере алмасаңыз, ойдан құрастырмаңыз. Мұны жауаптарды бірге табудың мүмкіндігі ретінде пайдаланыңыз. Интернеттегі кейбір ақпараттың сенімді еместігін, ең дұрысы сарапшыларға немесе ресми ресурстарға сенім арту керектігін түсіндіріңіз.
5.                   Әр түрлі жағымды оқиғалар туралы сөйлесіңіз.Адамдардың қайырымдылық пен жомарттықты көрсете отырып, бір-біріне көмектесетінін білу балалар үшін маңызды. Ауру өршуін тоқтату және қоғамның қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жұмыс істеп жатқан денсаулық сақтау қызметкерлері, ғалымдар және жастар туралы оқиғалармен бөлісіңіз. Жанашыр адамдардың іс - шараларды қолға алып жатқанын білу үлкен жұбаныш болады.  
6.                   Өзіңізге қамқорлық жасаңыз.Сіз өзіңізге қамқор бола білсеңіз, балаларыңызға жақсырақ көмектесе аласыз. Балалар сіздің жаңалықтарды қалай қабылдап жатқаныңызды өздері-ақ түсінеді, сіздің сабыр сақтап, жағдайды бақылауға алуыңыз оларға көмектеседі.
   Егер сіз мазасыздық сезінсеңіз немесе көңіліңіз құлазыса, өзіңіз үшін уақыт тауып, отбасының басқа мүшелерінің, достарыңыздың және сіздің айналаңыздағы сенімді адамдардың көмегіне жүгініңіз. Демалып, күш-қуатты қалпына келтіру үшін уақыт табыңыз.

Есіңізде болсын! Егер Сіз ешқандай шара қолданбасаңыз, күйзеліс денсаулыққа, сонымен қатар депрессияға, мазасыздықтың дәріге тәуелділіктің, маскүнемдіктің пайда болуына әкелуі мүмкін.

«Құю өндірісі»

мамандығы

Құю өндірісі – металл қорытпаларынан және басқа да материалдардан құйылған дайындамаларды өндірудің теориясы мен технологиясымен айналысатын ғылым. Оқуды аяқтағаннан кейін түлектерге техник-металлург біліктілігі беріледі, сондай-ақ "Қолмен қалыптаудың өзекшесі" және "Қолмен қалыптаудың қалыптаушысы" деген екі жұмысшы біліктілігі беріледі.

Өндірістегі металлург металл өндірудің технологиялық процесін жүзеге асырады, жеке сатылардың сапасын бақылайды, жабдыққа қызмет көрсетеді, процесті реттейді, негізгі технологиялық процестерді басқарады. Мамандануына байланысты құюшы әртүрлі жұмыс түрлерін орындауы керек. Оның негізгі міндеті-балқытылған металдан құймалар жасау.

Құюшылар әр түрлі кәсіпорындардың құю цехтарында жұмыс істейді. Түлектерге жыл сайын жұмыс орындарын ұсынатын тұрақты серіктестер - "ERG Service" АҚ, "KSP Steel" ЖШС ПФ, "Кастинг" ЖШС ПФ, "ЛРЗ Алға А" ЖШС, "Қазхром "ТҰК" АҚ филиалы Ақсу ферроқорытпа зауыты, "Құю өндірісі" ЖШС және т.б. болып табылады.

Қолданбалы дайындық студенттерге тәжірибе барысында өздерін құюшы ретінде сынап көруді және жоғары сапалы құю формасын жасауды ұсынады. Жоғары оқу орындарында оқуды аяқтағаннан кейін сіз өндіріс басшысы лауазымына үміткер бола аласыз, содан кейін бөлім бастығы немесе тіпті кәсіпорын басшысы бола аласыз.

«Машина жасау технологиясы» мамандығы

Машина жасау технологиясы – бұл машиналарды жасау процесінде қолданылатын заңдылықтарды зерттеу ғылымының саласы. Бүгінгі таңда «Машина жасау технологиясы» мамандығы бұрынғыдан да сұранысқа ие, өндіріс жылдам қарқынмен дамуда, сондықтан құзыретті мамандар қажет.

«Машина жасау технологиясы» мамандығы бойынша өнеркәсіптің әртүрлі салаларында қолданылатын машиналар мен аппараттарды жобалаумен, дайындаумен және жөндеумен айналысатын кәсіпорындар мен ұйымдар үшін мамандар даярлау жүргізіледі.

Осы мамандық бойынша оқу орнын бітірген адамдар механикалық және механикалық жинау цехтары мен зертханаларында, технологиялық және конструкторлық бюроларда және зауыттар мен кәсіпорындардың басқа бөлімдерінде жұмыс істей алады.

Әлеуметтік әріптестікті дамыту мақсатында колледж және жұмыс берушілер арасында кадрларды даярлауға кәсіпорындармен ынтымақтастық бойынша шарттар жасалды, сондай-ақ практика базалары болып табылатын кәсіптік практикаға шарттар жасалды. Түлектерге жыл сайын жұмыс орындарын ұсынатын тұрақты серіктестер бар. Олар: «ERG Service» АҚ, «Қазақстан алюминийі» АҚ, «KSP Steel» ЖШС ПФ, «Кастинг» ЖШС ПФ, «ПЗМК-Имсталькон» ЖШС, «ЛРЗ Алға А» ЖШС, «Қазхром «ТҰК» АҚ филиалының Ақсу ферроқорытпа зауыты және т.б.

Түлектер келесі қызметтерде жұмыс істей алады: техник-технолог, технологиялық жабдықтау жөніндегі техник-конструктор, технологиялық жабдықты жөндеу жөніндегі техник-механик, еңбекті нормалау жөніндегі техник, сондай-ақ маманның біліктілік деңгейі техникалық кәсіптік білімді талап ететін жұмыс орындарында.

Мансап құру жұмыс орнына тікелей байланысты. Сонымен, бұл негізінен разрядтың жоғарылауында көрінеді. Жоғары еңбек өнімділігімен техник шебер немесе аға ауысымға дейін өсуі мүмкін. Ауысым жетекшісінің алдында жаңа мүмкіндіктер мен белестер ашылады. Уақыт өте келе мұндай маман цех бастығы немесе өндіріс меңгерушісі лауазымына үміткер бола алады.

Инженер мамандығын алу үшін көптеген мамандар жоғары оқу орындарында білім алады. Бұл мамандардың мансапты табысты құру және дамыту үшін көптеген мүмкіндіктері бар, бұл олардың алдында жаңа перспективалар ашады, бұл үшін өзінің біліктілік деңгейін үнемі арттырып отыру, жоғары көрсеткіштерге қол жеткізуге және мансаптық өсуге ұмтылу маңызды.

Педагог-психологтың кеңестері мен ұсыныстары

қашықтықтан оқыту кезінде студенттер мен ата-аналар үшін

Қалыптасқан қолайсыз эпидемиологиялық жағдай жағдайында ШЖҚ "Павлодар машина жасау колледжі" КМК педагог-психологы студенттер мен балалардың ата-аналарына (заңды өкілдеріне) бейне-конференц байланыс (WhatsApp) немесе телефон (87715592349 – Шынар Кайрбековна) арқылы қашықтықтан психологиялық-педагогикалық және консультациялық көмек көрсетеді.

- Коронавирусқа байланысты алаңдаушылық тудыратын жасөспірімдерге арналған ұсыныстар (әлемдегі жетекші алаңдаушылық тудыратын мамандардың бірі Роберт Лиханың ұсынысы бойынша) жадынама

- Қашықтықтан оқытудағы балалардың ата-аналарына ұсыныстар: психолог кеңесі жадынама

Коронавирусқа байланысты алаңдаушылық танытқан

жасөспірімдер үшін ұсынымдар

Соңғы бірнеше күнде өмір керемет өзгерді, колледждерде қашықтан оқыту нысаны енгізіледі, ата-аналар үйден жұмыс істейді, достарымен "тірі" көру қиын. Мұндай жағдайда сізде пайда болған мүмкіндіктерге назар аударуға тырысу өте маңызды, бірақ айыру туралы ойланудың орнына. Бұл тәсіл оптимизм деп атауға болады. Төменде рухпен құлап кетпеуге және мазасыздыққа бой алдырмауға және сонымен бірге жағдайды байыпты қабылдауға көмектесетін бірнеше кеңестер берілген. 0-ден 19 жасқа дейін ауру ықтималдығы өте аз.

Балалар мен жасөспірімдер коронавируспен ауырмайды немесе оны өте жеңіл түрде өткізеді. Осыған қарамастан, жұқтыру ықтималдығын одан әрі төмендетуге көмектесетін процедуралар бар: көшеден келгесін қолыңызды жуыңыз, тамақтанар алдында, тырнақтарыңызды тістеу әдетімен күресіңіз, егер ол болса (қазір лайықты мотивация бар),-вирус көбінесе адам ағзасына қол арқылы жұғады; кем дегенде 7,5 сағат ұйықтаңыз; жақсы тамақтану; физикалық жаттығулар жасаңыз (мұның бәрі иммунитетті сақтауға және нығайтуға көмектеседі).

Оқшаулану режимін сақтау өте маңызды. Ия, сіздің үйде отыруыңызға тура келеді, колледжге бармаңыз, достарыңызбен кездеспеңіз. Қиын ... бірақ ... өте маңызды, сіз түсінесіз, қазір апокалипсис келмейді, біз оны зомби туралы фильмдерден білеміз; керісінше, бізден көптеген адамдардың инфекциясының алдын алу үшін үйден аз шығуды сұрайды. Мысалы, адамдар бұған өте байсалды болған Қытайда барлық дерлік науқастар қалпына келді және инфекцияның жаңа жағдайлары жоқ. Енді біз шыдамдылық танытуымыз керек. Егер сіз күннің көп бөлігін барлық жаңалықтар таспаларын қадағаласаңыз, бұл сіздің алаңдаушылығыңыз бен беймазалығыңызды күшейтеді.

Тактиканы өзгерту, сіз немесе сіздің ата-анаңыз көп сенетін 1-2 ресурсты таңдап, таңертең 10 минут және кешке 10 минут бөлген дұрыс. Мазасыздыққа қарсы ең жақсы дәрі-дәрмектердің бірі-әзіл. Көптеген балалар өздерінің оқшаулану жағдайын қалай бастан кешіретіні туралы өздерінің бейнелері мен әндерін жаза бастады.

Мүмкін сіз бұл жағдайды осы бұрышта көре аласыз ба? Егер мазасыз ойлар сізге үнемі шабуыл жасаса, мазасыздық қауіпті емес екенін ұмытпаңыз, әр мазасыз ой туралы ойланудың қажеті жоқ. Оларды аспанда жүзіп жүрген бұлттар ретінде елестетіп, жағымды немесе маңызды мәселелеріңізге назар аударуға тырысыңыз.

Қашықтықтан оқытуда уақытша жүрген студенттердің ата-аналарына ұсыныстар:

психолог кеңесі

Ең алдымен, өзіңіз және бала үшін әдеттегі күн тәртібі мен ырғағын (ұйқы және ояту уақыты, сабақтың басталу уақыты, олардың ұзақтығы, "үзілістер" және т.б.) сақтау және қолдау қажет. Күн режиміндегі күрт өзгерістер баланың бейімделу мүмкіндіктерін айтарлықтай қайта құруға және шамадан тыс стресс пен стресске әкелуі мүмкін.

Баланың ата-анасы мен жақындарына не болып жатқанына сабырлы, барабар және сыни көзқарасты сақтауға тырысу керек. Баланың эмоционалды жағдайы ересектердің (ата-аналардың, жақындардың) жағдайына тікелей байланысты. Басқа елдердің ата-аналарының тәжірибесі көрсеткендей, өзін-өзі оқшаулау режиміне бейімделуге біраз уақыт кетеді және бұл қалыпты процесс.

Өзіңізді сабырлы, ұстамды ұстаңыз, балалардың вирус туралы сұрақтарына жауап бермеңіз және т.б., бірақ пандемия жағдайы мен оның қауіп-қатерін ұзақ талқыламаңыз. Интернет желілерінен "қасіретін" егжей-тегжейлі айтпаңыз!

Балаларды қашықтықтан оқытуды ұйымдастыру бойынша колледжден алған ұсыныстарды түсінуге тырысыңыз.

Топ кураторы мен колледж әкімшілігінен алатын ресми ақпаратқа ғана назар аударыңыз. Колледжге бұл процесті ұйымдастыруға уақыт қажет.

Үйде мәжбүрлі болу кезінде сізге және балаға жақын әлеуметтік ортамен байланыста болу маңызды( телефон, мессенджер арқылы), бірақ алынған жалпы ақпарат ағынын (жаңалықтар, әлеуметтік желілердегі таспалар) азайту қажет.

Ағымдағы жаңалықтардан хабардар болу үшін бір жаңалық көзін таңдап, оған күніне 1-2 реттен артық емес келу жеткілікті (мысалы, таңертең — таңертеңгі істерден, рәсімдерден кейін біраз уақыт демалу керек-және кешке, бірақ ұйқыдан 2 сағаттан кешіктірмей), бұл алаңдаушылық деңгейін төмендетуге көмектеседі. Жақындарыңызбен қарым-қатынас кезінде коронавирусқа арналған тақырыптарға және басқа да алаңдаушылық тудыратын тақырыптарға назар аудармауға тырысыңыз.

Жақын адамдарыңызбен қарым-қатынас жасау үшін балаңызға "ақпараттық шу", кейде жалған ақпаратқа толы әлеуметтік желілерден аулақ болуға кеңес беріңіз. Бір мессенджерді өзіңіз таңдаңыз (мысалы, телеграмма, WhatsApp, Viber) және маңызды байланыс орнатуға тырысыңыз. Әлемдегі өзекті жағдайды талқылай отырып, чаттарға жиі барудан аулақ болған жөн. Күніне 1-2 рет бару жеткілікті. Мессенджерлердегі кез-келген сөйлесуді үнсіз режимге қоюға болады және қажет болған жағдайда ғана баруға болады.

Қарастыру керек", - кезеңдерде өзіндік белсенділігін бала (емес, оның барлық уақытта развлекать алуы) және бірлескен ересек ісі көптен бері кейінге қалдырылып отырды.

Басты идея - үйде болу "жаза" емес, жаңа дағдыларды игеру, білім алу, жаңа қызықты істер үшін ресурс. Үйде бала топпен, достарымен (қоңыраулар, ВК, топтық чаттар) сөйлесуді жалғастыра алады.

Ата-аналар виртуалды конкурстарды (мысалы, позитивті Мемдер және т.б.) және басқа да оң іс-әрекеттерді өткізу идеяларын ұсына алады. Сіз жасөспірімдерге қызықты тақырып бойынша (спорт, музыка, кино, аспаздық) өз бейнеблогтарын жүргізуді бастауға кеңес бере аласыз.

       Артериялық гипертония қоғамдық денсаулық сақтау саласының ғаламдық мәселесі болып табылып, жүрек ауруы, инсульт пен бүйрек жеткіліксіздігіне себепші болады, сондай-ақ мезгілсіз өлім-жітім мен мүгедектікке алыпкеледі. Гипертонияны ерте анықтау, сәйкес ем қабылдау мен тиісті бақылау денсаулықты жақсартуды қамтамасыз етеді және экономика жағынанда пайдалы, себебі гипертонияның асқынуын емдеу қымбат араласуларды іске асырумен ұштасады. Гипертонияның алдын алуға келесі мінез-құлықтық қауіпті факторларды бақылау мүмкіндік береді, оған: тұзды және майлы тағам қабылдау, ас үлесінде жеткілікті мөлшерде жемістер мен көкөністердің болмауы; шылымқорлық; ішімдікті шамадан тыс тұтыну; дене белсенділігінің жеткіліксіздігі; жүрек-қантамыр аурулары, қант диабеті, созылмалы респираторлық аурулар және онкологиялық аурулар секілді қауіпті жұқпалы емес ауруларды дамытатын маңызды мінез-құлықтық қауіпті факторлар болып табылатын күйзелісті бақылаудың жеткіліксіздігі. Егер тиісті шараларды қабылдамаса, ДДҰ-ның саапшыларының болжамы бойынша жүрек-қантамыр ауруларынан болатын өлім-жітім деректері одан әрі өсе беретін болады.

     Артериялық қан қысымының деңгейі кез келген жаста сынап бағанасынан 140/90 мм аспауы тиіс (АҚҚ — с.б. 120/80 мм— кез келген жасқа қолайлы). АҚҚ үнемі с.б. 150 мм жоғары болған жағдайда қалыпты артериялық қан қысымына қарағанда инсульт 3 есе көп, ал  инфаркт –2,5 есе жиі кездеседі, артериялық қан қысымын өлшеу нәтижелерін Өзін-өзі бақылау күнделігіне жазып отыру қажет.

    Бронх демікпесі (БД) ең көп таралған созылмалы жұқпалы емес аурулардың бірі және денсаулық сақтау саласының өзекті мәселесі болып отыр. Қазір ДДҰ-ның мәліметтері бойынша одан әлемде 300 млн. жуық адам зардап шегеді. Барлық жастық топта, әсіресе балалар арасында бронх демікпесінің таралуы, аурушаңдылық пен өлім-жітім артқаны байқалуда. Демікпенің балалар арасындағы ең көп таралған созылмалы ауру екенін атап айту қажет.

     Балаларда аурудың басталуы көбінесе респираторлық аурулармен, түрлі аллергендердің шығуы мен бөгде заттарға байланысты. Семіздік те БД тудыратын қауіпті фактор болып есептеледі. Ер жынысты балаларда демікпенің дамуының қауіпті факторы болып табылады, 14 жасқа дейін демікпенің таралуы қыздарға қарағанда ұлдар арасында екі есе көп. Ұл балалар туылған кезде өкпесінің көлемі кішкентай, ал есейгенде керісінше қыздармен салыстырғанда үлкен болатыны белгілі.

     БД кезіндегі шылымқорлық өкпе қызметінің тез нашарлауына, аурудың асқынуына, ингаляциялық және жүйелік глюкокортикостероидтердің тиімділігінің төменедеуіне, сондай-ақ демікпені бақылау мүмкіндігін шектеуге әкеп соғады.Босанғанға дейін және босанғаннан кейін темекі түтінімен байланыста болу балада демікпе тәрізді белгілердің дамуының қауіпті факторы болып табылады. Жаңа туылған балалардың туыла сала өкпесінің қызметін зерттеу ананың жүкті кезде шылым шегуінің бала өкпесінің дамуына кері әсері барын дәлелдеді. Сондай-ақ шылымқор ананың балалары алғашқы жылы ысқырып тыныс алу жағдайының пайда болуына 4  есе көп шалдығады. Ананың пассивті шылым шегуі балаларда төменгі тыныс алу жолдарының ауруының пайда болу қаупін арттырады.

     Ауруды бақылау БД-ның асқынуы ауаның ластану деңгейіне байланысты екенін көрсеткен, ол БД-мен ауыратын пациенттер сезімтал аэрополлютанттардың жалпы санының артуы немесе кәсіби аллергендердің барлығына байланысты болуы мүмкін.         Сонымен қатар, өңделген азық-түліктерді, омега-6 тобындағы (маргарин мен өсімдік майының құрамында болатын) көп қанықпаған май қышқылдарын көп пайдаланужәне антиоксиданттарды (көкөніс пен жеміс түрінде),  омега-3 тобындағы (майлы балық құрамындағы) көп қанықпаған май қышқылдарын жеткіліксіз тұтыну секілді тамақтану ерекшеліктері атопиялық аурулар мен бронх демікпесінің деректерінің жиілеуіне ықпал етеді.

     Осы көп таралған және әлеуметтік маңызды аурудың пайда болуы мен даму қаупін барынша төмендету үшін келесі сипаттағы профилактикалық араласуды іске асыру қажет: салауатты өмір салты дағдыларын, соның ішінде күн тәртібін сақтау, дұрыс тамақтану, жеткілікті дене белсенділігін ұстану, темекіні, ішімдікті тұтынудан бас тарту, дәрі-дәрмекті үйлесімді қолдану туралы хабар беруді арттыру, топтық, сондай-ақ жеке деңгейде оқытатын шаралар өткізу, сонымен қатар өз денсаулығына жауапты, ақпаратты адамның, әсіресе міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруды енгізу шеңберінде шараға белсенді қатысу.

     Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыружүйесі (бұдан әрі - МӘМС) –халық денсаулығын сақтау саласындағы мүдделерді әлеуметтік қорғаудың мемлекеттік жүйесі. Қазақстан Республикасында міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруды енгізу қажеттілігі «100 нақты қадам» институционалдық реформа жоспарымен және Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2014 жылғы 17 қаңтардағы «Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» Қазақстан халқына Жолдауымен айқындалды.

Жасөспірімдердің ширығуына әсер ететін әр-түрлі, көптеген себептер бар:

1)    Оқу үлгерімінің нашарлығы, оқытушылармен жанжалдар.

Көптеген ата-аналарға балардың көп бөлігінің жасөспірімдік жаста оқуға мүлем қызықпайтындай болып көрінуі мүмкін. Бірақта түбінде олай емес – бала ішкі жан дүниесінде өзінің сәтсіздіктерін қатты уайымдайды, оны көбінесе көрсете бермейді. Олар тіпті – бұл уайымдарын енжарлық бейнесінде көрсетуі мүмкін.

2)    Баланың әлеуметтік мәртебесі, құрбы-құрдастарымен жанжалдары.

Жасөспірім үшін қатарластарының көз алдында оның әлеуметтік мәртебесі өте маңызды. Кез-келген бала жетекші болмаса да, өз қаратластарына беделді және оған өз әсерін тигізуді қалайды. Бұл өкінішке орай әр кезде бола бермейді. Сондықтан баланы қатарластары қабылдамаған жағдайда, көп жағдайда ширығуға тап болуы алыс емес.

3)    Жасөспірімнің отбасындағы психологиялық жағдай

Отбасындағы жалпы психологиялық жағдай да соңғы орында емес. Егер де отбасындағы дау-жанжалдар күнделікті көрініс болса, онда мұндай жағдайда бала өзін қолайсыз сезінетіні сөзсіз. Көптеген ата-аналар өздерінің арасындағы дау-жанжалдарды осылай шешсек, онда оны бала білмей қалады деп ойлайды. Бірақ олар қатты қателеседі – жасөспірім бәрібір ата-анасының арасындағы келеңсіздікті сезеді. Айта кететін жайттың бірі егер де баланың ата-аналарының арасында жанжалдар болатын болса, онда ешқандай да қайырымды көңіл-күйдің болуы мүмкін емес. Көбінесе жасөспірімдік максимализм ата-аналардың болмашы ескертулерін баланың ауыр қабылдап, ол одан әрі дай-жанжалға ұласып кетуге әкеледі. Сондықтан ата-аналар осындай ауыр кездері барынша ақылдылық пен шыдамдылық танытулары керек.

Колледжге бейімделу үрдісі жеңіл болу үшін ұлыңыздың немесе қызыңыздың төмендегі ережелерін қадағалаңыз:

Күн тәртібін сақтаңыз: сағ. 23-00-ге дейін ұйықтауға жатуы керек, себебі 8 сағаттық ұйқы қажет;

Уақытты аз жұмсап, өзінің тұрмыстық жағдайын дұрыс ұйымдастырсын;

Таза ауада күніне 2 сағат болуы керек. Бұл көңіл-күйді жақсартады;

Күнде денешықынтырумен айналыссын;

Өзінің денсаулығын нығайтып, жеке тазалықты сақтасын;

Көбірек оқып, өздігінен жұмыс істесін;

Үнемі оқытушылармен, сынып жетекшілермен байланыста болыңыз.

Жанжал туындаған жағдайда баладан ажырап қалмаңыз, бірінші достасыңыз, содан соң өз істеріңізбен айналысыңыз.

 -  Баланың үйге үйір болуына жағдай жасаңыз; үйге келе жатқанда «Бәрінен де біздің үйде жақсы!» деген сөзді айтуды ұмытпаңыз.

 -  «Сен жақсысың, бірақ өзгелерден артық емессің» деген бұрыннан белгілі психологиялық формуланы балаңыздың бойына сіңдіріңіз.

 -  Ұлыңызбен немесе қызыңызбен жанжалдасқан кезде ашуға беріле берілмеңіз, өйткені олар да өзінің дұрыс еместігін үнемі сезінбеуі керек. Сіз бұл іс-әрекетіңізбен балаларыңыздың қателіктері мен жеңілістерін мойындауларына үйретесіз.

 -  Балаларыңызды «Бүгін не қызықты болды?», «Немен айналыстыңдар?», «Колледжде қалай?» деген сұрақтармен қарсы алыңыз.

 -  Балаңыздың өмірінде болып жатқан жаңалықтарды шыдамдылықпен және қызығушылықпен тыңдаңыз.

 -  Балаңыздың табысына қуаныңыз. Оның уақытша сәтсіз кезеңдеріне ашуланбаңыз.

1. Күлімдеңіз. Жаңа ұжымға бейімделу кезеңінде көбірек күлімдеп жүруге тырысыңыз. Ұжымға жаңадан келген уақытта сіздің бірінші әсеріңіз қалыптасады. Көптеген психологиялық зерттеулердің нәтижесі бойынша бірінші әсер тез қалыптасады: 10-нан 40 секундқа дейін және бұл әсер келесі қарым-қатынастарда жалғасады. Бұл бір фотосурет тәрізді. Егер де бірінші әсер жағымды болса онда әрі қарай ұжымда жұмыс істеуге жеңіл болады. Егер де сіз шиеленісушілік пен жақтырмаушылық болса онда ұжымда да осындай көрініс қалыптасады.

2. Өзіңізді басқалардан жоғары санамаңыз. Ұжыммен болған алғашқы күні  адамның (әсіресе ол ұялшақ, ұяң болса) бойында күштену пайда болып байланыстан қашады және тұйық болады. Бұл кез келген адам үшін ұжыммен араласу ширығу болып табылады. Сіздің мұндей суық қарым-қатынасыңызды өзгелер өзін өзгелерден жоғары ұстайды деп пайымдауы мүмкін. Сондықтан қандайда бір қиындықтарға қарамастан бірінші күннен бастап, адамдардан «оқшау» болмаңыз, керісінше көбірек байланысқа түсіп, көмек сұраңыз.

3. Қайырымдылық, шыдамдылық танытып, әзілге жақын болыңыз. Ұжымды қалай болса да қабылдаңыз. Адамдарды болмысына қарап қабылдау қиын. Біз оларды өзімізге ұнайтын жақтарынан ғана қабылдауға ұмтыламыз. Бірақ та олар әр түрлі – әр қайсысының өздерінің тәжірибесі мен проблемалары бар. Ашуланбаңыз және қайғырмаңыз әрі адамның мінез-құлқын өзгертуге тырыспаңыз. Шыдамдылық танытуды үйреніңіз.

5. Еңбек сүйгіштікке үйреніңіз және жалқауланбау. Сіз үнемі ұжымның көз алдында екендігіңізді есте сақтаңыз. Олардың сіз туралы пікірі қымбатқа түсуі немесе жаңа қарым-қатынастарға жол бастауы мүмкін.

6. Басқаларға көмектесуге дайын болыңыз. Егер де сіз группаласыңыздың проблемасын байқасаңыз, бос уақытыңыз болса оған көмекке қол ұшын созыңыз. Оны басқа группаластарыңыз бен оқытушылар әрқашан оң бағалайды.

7. Қиын жағдайларда қулық танытпаңыз және жалтармаңыз. «Барлық құпияның түбінде мәлім болатынын» есте сақтаңыз. Қателіктеріңізді түбінде біліп қояды, жазалайды деген қорқынышты күткенше, оны уақытында хабарлаңыз.

8. Басқаларды сөз қылмаңыз.